Nieuws

Eerste winter met hybride en full LED bij Sion verloopt positief
– Vakblad Onder Glas

Sinds december vorig jaar is Sion Young Plants in De Lier overgeschakeld op hybride en full LED-belichting. In twee warme afdelingen met full LED – één voor de opkweek van stek en één voor de opkweek van 12 cm potten – zijn de eerste ervaringen zoals verwacht, mede dankzij aanpassingen in dagtemperatuur, EC en lichtintegratie. Teeltspecialisten Jessin Moor en Gijs van Adrichem: “Daar moeten we nog een beetje mee spelen.”

Over de effecten van LED-belichting op phalaenopsis kunnen de teeltmannen van Sion na de afgelopen relatief milde en grijze winter nog weinig met zekerheid zeggen, maar de eerste resultaten zijn positief. Gijs van Adrichem: “Er waren geen verrassingen tot dusver. We zien onder full LED geen verandering in kwaliteit of teeltsnelheid. Maar het is nog te vroeg om daar harde uitspraken over te doen. Daar gaan nog wel twee of drie teeltseizoenen overheen, met name in de hybride afdelingen.”           Jessin Moor: “Wel merken we dat het klimaat onder full LED een stuk stabieler is. We stoken overdag iets meer dan normaal en houden onze schermdoeken langer dicht dan onder SON-T-belichting. De vochthuishouding is wel iets belangrijker geworden.”

Energiebesparing

De aanleiding voor Sion Young Plants (6,5 ha, waarvan 2,8 ha pottenteelt) om op LED’s over te schakelen was tweeledig: verder verduurzamen en de stroomkosten drukken. In de oude situatie werd op het bedrijf nog uitsluitend met SON-T belicht, waardoor soms stroom van het net nodig was. Nu is de WKK van 3 MW ruim voldoende om in de eigen stroombehoefte te voorzien.
Van Adrichem: “In het verleden kwamen we met volle belichting en alle bedrijfsstroom boven een verbruik van 3 MW uit en importeerden we circa 400 kWh aan netstroom. Nu we zijn overgeschakeld op hybride en full LED-belichting importeren we eigenlijk niks meer, behalve als de stroom heel goedkoop is. Dan willen we de WKK nog wel eens uitzetten.” Van Adrichem schat de besparing op stroom 1 MWh, ofwel 30%.
Moor ziet nog een voordeel: “In het verleden konden we alleen met de warmtepomp draaien als de belichting uitstond. Afgelopen winter hebben we met de warmtepomp volle bak door kunnen draaien, omdat we daar de ruimte voor hadden in de WKK. Daardoor hebben we afgelopen winter veel meer kou geproduceerd, waar we dit voorjaar al van kunnen profiteren.”

Lichtspectrum

De armatuurkeuze kwam tot stand met adviesbureau Orance, dat adviseerde om te kiezen voor een LED-armatuur (Arize) van GE Current. In twee warme afdelingen kwam het nieuwste modulaire (vierkante) type van deze leverancier, waarbij de LED-strippen kunnen worden vervangen.
In een full LED-afdeling van 6.000 m² (voor de opkweek van stek) werd gekozen voor een roze spectrum in de verhouding 88-6-6 (rood-groen-blauw). In de tweede afdeling (voor de opkweek van 12 cm potten) kwam een mix van 88-6-6 en 47-38-15 in de verhouding 50/50. Het ‘roze’ armatuur vraagt 600 W, het ‘witte’ armatuur 800 W, omdat de groene LED’s minder efficiënt licht produceren dan de andere kleuren.
Moor: “Met het witte spectrum wilden we het effect van de SON-T-lampen nabootsen. We weten niet of het visuele effect hetzelfde zou zijn als we er 5 of 10 procent minder groene LED’s in gedaan zouden hebben, maar het is wel perfect werken zo.”
In alle andere afdelingen is gekozen voor hybride belichting, het grootste deel van het bedrijf. Hier vindt voornamelijk de opkweek van jonge planten in pluggen plaats. Ook is een gedeelte bestemd voor het testen van eigen rassen en een deel voor de productie van afleverbare planten. Hier is een ouder (langwerpig) type LED-armatuur gekozen met een roze spectrum (560 W) in combinatie met SON-T in de verhouding 50/50.
De lichtintensiteit varieert per teeltfase, maar bedraagt maximaal 110 µmol/m².s in de afdelingen met full LED en 73 tot 144 µmol/m².s onder hybride belichting.

Verwisselbare LED’s

De teeltmannen: “Bij het oudere type moet je het hele armatuur vervangen. Bij het nieuwe model hoef je alleen de strips te vervangen en kun je het armatuur in principe laten hangen. Dat is een relatief goedkope, makkelijke en minder vervuilende oplossing. Dit is de toekomst, alleen was het vorig jaar nog niet voor het huidige project beschikbaar.” De eerste armaturen werden in week 48 opgehangen, drie weken later was de klus op het hele bedrijf geklaard.
In december en januari brandden de lampen van 2 uur ’s nachts tot 16 uur. Begin maart start de belichting al twee uur later en wordt het aandeel van kunstlicht richting zomer langzaam afgebouwd.
De lichtsom en -intensiteit wordt gemeten met twee of drie PAR-meters per afdeling. Verder wordt met drie fotosynthesemeters de plantactiviteit gemonitord. Moor: “Daarmee zien we of de plant het licht nog efficiënt gebruikt, zodat je eventueel sneller kan afschakelen.” Het aan- en afschakelen van full LED gebeurt geleidelijk: in het eerste uur wordt eerst het roze armatuur (50%) ingeschakeld, daarna volgt de rest. In het laatste uur geldt de omgekeerde volgorde.

Dagtemperatuur en EC

Volgens Moor, verantwoordelijk voor de pottenteelt, vraagt telen onder full LED om een aangepaste klimaatregeling en bemesting. “Gelijk vanaf het begin hebben we de dagtemperatuur verhoogd van 28 naar 28,5ºC. Met die compensatie zien we geen mindere resultaten. Daardoor weten we ook niet of die compensatie wel nodig was, dat moet nog blijken. We hebben tegelijk ook de EC wat verlaagd. Deze acties zijn gedaan om te voorkomen dat de planten te compact werden onder het nieuwe licht. Hier hebben we tot nu toe goede resultaten van gezien, maar dat moet richting het najaar ook gaan blijken als we weer meer gaan belichten.”

Vochthuishouding

De vochthuishouding vraagt ook wat meer aandacht, vervolgt de teeltspecialist. “Omdat LED-lampen veel minder stralingswarmte afgeven en onze kas een stegdoppeldek heeft, verliest het weinig vocht door condensatie. Vroeger was het anders: de SON-T-lampen gingen ’s nachts aan, de kas warmde daardoor snel op, en moest je met het scherm kieren met open luchtramen, ook al vroor het buiten. Nu liggen de doeken langer dicht en luchten we meer boven het scherm. Het klimaat is daardoor veel stabieler, maar je ziet wel dat de luchtvochtigheid onder een gesloten doek sneller kan oplopen. Nu hebben we relatief oude schermdoeken. Ontvochtigen is in de toekomst ook nog een optie.”
Zijn collega, tot slot: “In de pluggenteelt zien we eigenlijk geen invloed van hybride belichting op de plantengroei. Wat ik daar wel wil doen is om één tot twee dagen na het gieten in plaats van de LED-belichting de SON-T-lampen aanzetten, om net even wat meer afdroging te hebben. Alleen op hele specifieke momenten met minder afdroging is LED iets nadeliger.”

Tekst en beeld: Onder Glas

Sion maakt gebruik van functionele cookies die ervoor zorgen dat de website naar behoren functioneert. We slaan anoniem statistieken op in Google Analytics om bij te houden hoe bezoekers onze website gebruiken. Voor meer informatie zie ons privacy statement.